Kempisch Heideschaap
La Kempen Heath è una pecora di taglia media, con un’altezza di circa 70 cm. I maschi adulti pesano al massimo 70 kg e le femmine 60 kg. Il manto è bianco, il naso e gli zoccoli colorati (di solito nero o marrone). Sul capo ha un pelo corto e morbido, talvolta di colore rossastro o grigio marrone, spesso ricoperto da macchioline marroni. Non ha corna, è priva di pelo fin dietro le orecchie, sul ventre, sugli arti e sul collo. La coda è lunga: arriva fino ai garretti ed è senza lana. La forma della testa è elegante: lunga, magra, con il naso piuttosto curvo e la fronte larga. Le orecchie sono inclinate verso i lati. Gli arti e il collo sono lunghi. Si tratta di una razza rustica e autosufficiente, che sopravvive in pascoli poveri di vegetazione. Può vivere all’aperto tutto l’ anno. Le femmine partoriscono uno o due agnelli all’ anno, perlopiù tra febbraio e marzo. La razza ha una buona reputazione per la qualità della sua carne.
Nel IXX secolo, re William I cercò di migliorare la qualità della lana della Kempen Heat incrociandola con la razza Merino dalla Francia. Dunque, la Kempen ha ancora una qualità di lana abbastanza buona, messa a confronto con le altre razze olandesi (Veluwse e Drentse). Nell’ esteso altopiano paludoso dell’area di Kempen, ai confini tra Belgio e Olanda, alcuni archeologi hanno trovato resti ossei di questa pecora che risalgono all’ età del Bronzo, e le ossa provenienti dal primo Medio Evo già assomigliavano molto a quelle della razza attuale. Da quel momento in poi il numero di pecore senza corna ha cominciato a dominare. Eccellenti immagini della Kempische si possono trovare, a partire dal IXX secolo, in dipinti, acqueforti e disegni. La Kempische è stata un elemento determinante per l’ identità del paesaggio e la biodiversità dell’area di Kempen. Per secoli è stata il più diffuso animale da fattoria. Da quando il pascolo è diventato sempre più intensivo,dall’ inizio del Medio Evo in poi, il paesaggio si è aperto sempre più, e si sono sviluppati diversi ecosistemi, che variano con l’ umidità del suolo. Durante la notte, l’ animale era solitamente ricoverato. Il concime era garantito, ed era indispensabile per la coltivazione dell’arabile sui poveri terreni di Kempen. Dal XIV secolo in poi i suoli coltivabili vennero sottratti dalle aree di pascolo e usati per arricchire il concime stabile con materia organica (causando un graduale innalzamento dei campi arabili, sopra al metro). Il modello dei campi vicini e lontani alla fattoria ha dato come risultato un paesaggio altamente diversificato, con molte specie di piante rare. Dopo l’ invenzione dei fertilizzanti chimici e del filo spinato, ma anche a causa della rivoluzione industriale e della conseguente crescita della popolazione, l’ ampia riproduzione della pecora e i suoi pascoli, diedero vita a sistemi intensivi di agricoltura, rendendo la pecora obsoleta. All’ inizio del XX secolo furono tenute nel Kempen più di 40000 pecore. Intorno al 1965 la razza kempen era estinta. Il pascolo fu ridotto al 10% della sua originaria estensione, e diventò area protetta come riserva naturale. Solo in un secondo tempo i naturalisti cominciarono a realizzare che allevare la pecora era l’unico modo per salvare la biodiversità nella riserva. Per questo, nel 1967, venne creata la Fondazione Het Kempsche Heideschaap a Heeze. Furono rintracciati gli ultimi animali rimasti e usati per una buona gestione del programma di allevamento. Nel 2005 sono state registrate circa 2000 pedigree Kempische Heidescapen. Furono tutte usate per il pascolo delle terre protette della brughiera. Il numero di animali in Belgio è di qualche cenitinaio e ogni gregge viene registrato separatamente. La presenza di grandi numeri di pecore stimolò, durante tutto il XX secolo, lo sviluppo dell’industria tessile in alcune città nel Kempen, come Tilburg e Helmond. Perciò anche in questo senso la Kempische Heideschaap è parte del patrimonio culturale della regione. Inoltre l’ ampia disponibilità di agnelli e montoni ha sicuramente influenzato una tradiziona culinaria specifica, ora in gran parte dimenticata. Nel febbraio 2006 il nuovo Slow Food convivium di Kempen ha organizzato una degustazione di successo, e il grande interesse dimostrato dai partecipanti è stata l’occasione per sviluppare un nuovo canale di rifornimento.
Naarmate het aantal en de omvang van de kuddes groeide, veranderde het landschap van bos naar de boomloze heidevelden met de bijzondere flora en fauna die we nu kennen. Parallel hieraan ontwikkelden de schapen in de Kempen zich tot een ras dat specifiek was aangepast aan de schrale levensomstandigheden op de heide. Het Kempisch Heideschaap is daarom een sterk en gehard ras, dat ook nu wordt ingezet als beheerder van de heide.
Door en voor de heide
Het Kempisch Heideschaap is een middelgroot, statig schaap met een fijne witte vacht dat voornamelijk werd gehouden voor de mest, maar ook een goede kwaliteit vlees levert. De heideschapen zijn in staat gedurende langere tijd op moeilijk terrein te leven en te lopen en hebben een goed ontwikkeld kudde-instinct: eigenschappen die de schapen uitermate geschikt maken om gehoed te worden in het veld. Daarbij kunnen de schapen goed leven op het heidedieet van heide, hard gras en onkruid en bestrijden de dieren houtachtige gewassen zoals berk en els en onkruid als brandnetels en akkerdistels: ze zijn, kortom, gemaakt door en voor de heide.
Heidehoeder
De opkomst van de kunstmest en de uitvinding van het prikkeldraad maakten een einde aan het heidebeheer met schapen: herders en hun Kempische Heideschapen werden overbodig. Dit had tot gevolg dat het ras rond 1960 zo goed als uitgestorven was, tot de Stichting Het Kempisch Heideschaap ingreep en de laatste exemplaren aankocht. Hiermee werd de kudde van de Strabrechtse Heide bij Heeze gevormd, waaruit later andere kuddes voortkwamen. Nog steeds is het Kempisch Heideschaap de beste beheerder van de Nederlandse heiden, waardoor de nieuwe kuddes nu weer volop worden ingezet als hoeders van de heiden en graslanden van de Kempen. Inmiddels worden meer dan 6000 door Vereniging Stamboek Het Kempisch Heideschaap goedgekeurde schapen ingezet voor natuurbeheer in Noord-Brabant en Limburg. De schapen verzorgen en behouden de heide, dragen bij aan de biodiversiteit én de lammeren hebben alle tijd en ruimte om op natuurlijke wijze op te groeien.
Het beste van de Kempen.
En dat proef je: het vlees van de lammeren van het Kempisch Heideschaap smaakt mals en kruidig door het voedingspatroon van de schapen. Lamsvlees kent een lange culinaire traditie in Nederland, maar is met de jaren minder populair geworden. Enkele schapenhouders uit de Kempen, verenigd in het Stamboek en ondersteund door leden van de Stichting Kempengoed, hebben de uitdaging opgenomen om de Nederlandse consument opnieuw kennis te laten maken met het Kempenlam: naast opname in de Ark van de Smaak in 2007 en internationale erkenning van het Presidium in 2009 zet de groep zich in voor de certificering van het Kempenlam als streekproduct. Daarmee worden niet alleen de kwaliteiten van het Kempisch Heideschaap als natuurbeheerder, maar ook de smaak van het duurzaam geproduceerde vlees steeds meer erkend.
